Dijital diş hekimliği: CAD/CAM teknolojileri

Dijital Diş Hekimliği: CAD/CAM Teknolojileri

Dijital diş hekimliği, son yıllarda diş tedavilerinin kalitesini, hızını ve konforunu önemli ölçüde artıran teknolojik yenilikleri kapsamaktadır. Bu teknolojiler arasında en önemlilerinden biri CAD/CAM (Computer-Aided Design/Computer-Aided Manufacturing – Bilgisayar Destekli Tasarım/Bilgisayar Destekli Üretim) sistemleridir. Bu sistemler, geleneksel yöntemlere kıyasla daha hızlı, daha doğru ve daha konforlu tedavi seçenekleri sunmaktadır.

CAD/CAM Teknolojisinin Temelleri

CAD/CAM teknolojisi, diş hekimliğinde üç temel aşamadan oluşur:

1. Dijital Tarama (Scanning): Ağız içi veya laboratuvar tarayıcıları kullanılarak dişlerin ve çevre dokuların üç boyutlu dijital görüntülerinin elde edilmesi
2. Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD): Elde edilen dijital veriler kullanılarak protezlerin, kronların, köprülerin veya diğer restorasyonların bilgisayar ortamında tasarlanması
3. Bilgisayar Destekli Üretim (CAM): Tasarlanan restorasyonların freze cihazları veya 3D yazıcılar kullanılarak üretilmesi

CAD/CAM Sistemlerinin Türleri

1. Klinikte Kullanılan Sistemler (Chairside Systems)

Bu sistemler, tek seansta tedaviyi tamamlamaya olanak sağlar:

• CEREC (Chairside Economical Restoration of Esthetic Ceramics): Dentsply Sirona tarafından geliştirilen, en yaygın kullanılan sistemlerden biri
• Planmeca FIT: Ağız içi tarama, tasarım ve freze işlemlerini tek bir sistemde birleştiren entegre çözüm
• E4D: Tek seansta restorasyon yapılmasına olanak tanıyan bir diğer sistem

2. Laboratuvar Sistemleri

Daha karmaşık restorasyonlar için kullanılan, laboratuvar ortamında çalışan sistemler:

• Nobel Biocare: İmplant destekli restorasyonlar için özelleşmiş CAD/CAM sistemi
• 3Shape: Dental laboratuvarlar için kapsamlı tarama ve tasarım çözümleri sunan sistem
• Amann Girrbach: Tam protez ve köprü yapımında kullanılan CAD/CAM sistemi

3. Hibrit Sistemler

Hem klinik hem de laboratuvar bileşenleri olan sistemler:

• Straumann CARES: İmplant ve protetik tedaviler için entegre çözümler sunan sistem
• Ivoclar Digital: Farklı iş akışlarına uyarlanabilen modüler CAD/CAM sistemi

CAD/CAM Teknolojisinin Avantajları

Hasta Açısından Avantajlar

1. Daha Az Randevu: Geleneksel yöntemlerde birkaç seans gerektiren tedaviler, CAD/CAM ile tek seansta tamamlanabilir
2. Ölçü Konforu: Dijital tarama, geleneksel ölçü maddelerine göre daha konforludur ve öğürme refleksini tetiklemez
3. Daha Estetik Sonuçlar: CAD/CAM ile üretilen restorasyonlar genellikle daha estetik ve doğal görünümlüdür
4. Daha Dayanıklı Restorasyonlar: Yüksek kaliteli materyallerden üretilen restorasyonlar daha uzun ömürlüdür

Diş Hekimi Açısından Avantajlar

1. Zaman Tasarrufu: Laboratuvar süreçlerinin eliminasyonu ile tedavi süresi kısalır
2. Hassas Uyum: Dijital tasarım ve üretim, daha hassas uyumlu restorasyonlar sağlar
3. Dijital Arşivleme: Hasta verilerinin dijital ortamda saklanması, takip ve karşılaştırma imkanı sunar
4. İş Akışı Verimliliği: Klinik süreçlerin optimize edilmesi ile daha verimli çalışma imkanı

CAD/CAM ile Üretilebilen Restorasyonlar

• İnley ve Onleyler: Dişin çiğneme yüzeyindeki çürüklerin tedavisinde kullanılan dolgu tipleri
• Kronlar: Aşırı hasar görmüş dişlerin üzerine yerleştirilen tam kaplamalar
• Köprüler: Eksik dişlerin yerine yapılan, komşu dişlere dayanan sabit protezler
• Veneerler: Dişlerin ön yüzeyine yapıştırılan ince porselen kaplamalar
• İmplant Üstü Protezler: İmplantların üzerine yerleştirilen protez dişler
• Cerrahi Kılavuzlar: İmplant cerrahisinde kullanılan, hassas yerleştirmeyi sağlayan kılavuzlar
• Ortodontik Apareyler: Şeffaf plaklar ve diğer ortodontik apareyler

CAD/CAM Teknolojisinde Kullanılan Materyaller

Seramikler

• Lityum Disilikat: Yüksek estetik ve dayanıklılık sunan cam seramik (örn. IPS e.max)
• Zirkonyum Oksit: Çok yüksek dayanıklılığa sahip, özellikle arka bölge restorasyonlarında tercih edilen materyal
• Feldspatik Seramikler: Yüksek estetik özellikli, genellikle ön bölge restorasyonlarında kullanılan seramikler

Kompozitler

• Nano-Seramik Kompozitler: Seramik ve kompozitin avantajlarını birleştiren hibrit materyaller
• PEEK (Polieter Eter Keton): Özellikle implant destekli protezlerde kullanılan, esnek ve biyouyumlu materyal

Metaller

• Krom-Kobalt Alaşımları: Özellikle köprü altyapılarında kullanılan dayanıklı metal alaşımlar
• Titanyum: İmplant ve implant üstü protezlerde kullanılan biyouyumlu metal

Türkiye’de CAD/CAM Teknolojisinin Durumu

Türkiye’de CAD/CAM teknolojisi, özellikle son 10 yılda hızla yaygınlaşmıştır. Türk Diş Hekimleri Birliği’nin 2024 verilerine göre, özel kliniklerin yaklaşık %35’i ve üniversite kliniklerinin %90’ı en az bir tür CAD/CAM sistemi kullanmaktadır.

İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerdeki modern diş kliniklerinde, CEREC, Planmeca FIT ve 3Shape gibi ileri CAD/CAM sistemleri yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu teknolojik altyapı, Türkiye’yi dental turizm açısından da cazip bir destinasyon haline getirmektedir.

CAD/CAM Teknolojisinin Geleceği

Yapay Zeka Entegrasyonu

Yapay zeka algoritmaları, restorasyon tasarımını otomatikleştirmekte ve optimize etmektedir. Gelecekte, yapay zeka destekli sistemler, hastaya özgü en ideal tasarımı önererek diş hekimlerinin işini kolaylaştıracaktır.

3D Biyobaskı

Geleneksel freze yöntemlerinin yerini alması beklenen 3D biyobaskı teknolojisi, biyouyumlu materyaller kullanarak daha karmaşık yapıların üretilmesine olanak sağlayacaktır.

Artırılmış Gerçeklik Uygulamaları

Artırılmış gerçeklik (AR) teknolojisi, tedavi planlamasında ve hasta eğitiminde devrim yaratacak potansiyele sahiptir. Diş hekimleri, AR gözlükleri kullanarak tedavi sürecini gerçek zamanlı olarak görselleştirebileceklerdir.

CAD/CAM teknolojisi, diş hekimliğinde devrim niteliğinde değişiklikler getirmiştir. Daha hızlı, daha hassas ve daha konforlu tedavi imkanı sunan bu teknoloji, hem hastalar hem de diş hekimleri için önemli avantajlar sağlamaktadır. Türkiye’de de hızla yaygınlaşan CAD/CAM sistemleri, modern diş hekimliğinin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir.

Gelecekte, yapay zeka, 3D biyobaskı ve artırılmış gerçeklik gibi teknolojilerin entegrasyonu ile CAD/CAM sistemleri daha da gelişecek ve diş hekimliğinde yeni ufuklar açacaktır.

Kaynaklar

1. Türk Diş Hekimleri Birliği. (2024). Dijital Diş Hekimliği Raporu.
2. Journal of Prosthetic Dentistry. (2023). “CAD/CAM Teknolojilerinin Klinik Başarısı: Sistematik Derleme”.
3. International Journal of Computerized Dentistry. (2024). “Dijital İş Akışlarının Restoratif Diş Hekimliğinde Etkinliği”.
4. Digital Dentistry Society. (2025). “CAD/CAM Sistemlerinin Karşılaştırmalı Analizi”.
5. Dental Materials Journal. (2023). “CAD/CAM Materyallerinin Mekanik ve Optik Özellikleri”.